Hazırlayan:Zeynep Işıl Hamziç Boşnak Medya

19. YY’ın ikinci yarısından itibaren, Kırım Savaşı sonrasında, Kafkasya’dan başlayan göç dalgasını, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonraki Rumeli göçleri takip etti. Balkan Savaşı sonunda yine batıdan hızlanan göç hareketleri I. Dünya Savaşı’ndan sonra ve Cumhuriyetin ilk yıllarında da yoğunlaştı bu sebeple Türkiye için çözülmesi güç yerleşim sorunları doğurdu.

Bulgaristan’ın resmi istatistiklerine göre 1893-1902 yılları arasında Türkiye’ye 70.606 göçmen gelmiştir.

Bu göçün yıllara göre dağılımı şöyledir:

Sene  Erkek  Kadın  Toplam
1893 5.771  5.689  11.460
1894 4.422  4.415  8.837
1895 2.492  2.603 5.095
1896 958  988       1.946
1897 1.388  1.413  2.801
1898 3.572  3.068 6.640
1899 3.818 3.536  7.354
1900 3.704 3.713  7.417
1901 4.564 4.775  9.339
1902 4.729 4.985 9.714
Toplam 35.418 35.185 70.606

Bu yıllar en durgun yıllardır. Türk-Bulgar ilişkileri normaldir arada ciddi bir gerginlik yoktur. Böyle olduğu halde göç durmamış, ince ince akan bir su gibi sürüp gitmiştir.Bulgaristan Türklerinin ikinci büyük göç dalgası Balkan Savaşları’ndan sonra olmuş ve yaklaşık 200.000 kişi göç etmiştir.

1914-1934 yılları arasında Bulgaristan’dan Türkiye’ye yıllık ortalama 10.000 Bulgaristan Türkü göç etmiştir. 1934’de Bulgaristan’daki askeri ihtilalden sonra bu oran yılda 20.000 kişiye çıkmıştır

Cumhuriyetin ilanından sonraki ilk on yılda Bulgaristan’dan Türkiye’ye gelen göçmenlerin miktarı 101.537’dir.Bu tarihten 2.Dünya Savaşı’na kadar ki dönemde gelen göçmenlerin miktarı ise şöyledir:

Sene  Göçmen Sayısı
1934     2.682
1935     24.968
1936     11.730
1937     13.490
1938    20.542
1939    17.769
Toplam 198.688

Bulgaristan Türklerinin Türkiye’ye Göç Hareketi (1950-1951)

Bu 10 yıllık dönemde yılda ortalama 2100 kadar göçmen gelmiştir.Bulgaristan’ın kuruluşundan 1949 sonuna kadar geçen 72 yıllık sürede Bulgaristan’dan Türkiye’ye gelen göçmen sayısının en az olduğu dönem bu on yıllık dönem olmuştur. Bunun nedeni, Bulgaristan’dan yurt dışına çıkışların hemen hemen yasaklanmış olması ve bir diğer nedeni ise 2. Dünya Savaşı’ndan sonra, Bulgar Hükümeti’nin geniş çapta bir iş gücüne ihtiyacı olması olabilir. Bu nedenle Türklerin göç etmesini engelleyici davranışlarda bulunmuşlardır

Yoksa bölgedeki Türk azınlığı rahata kavuşmuş ve göç etmekten vazgeçmiş değildir. Gerçekte bu durgunluk yepyeni bir göç patlamasının habercisi olacaktır.

2. Dünya Savaşı’ndan sonra Balkanlar yeni bir döneme girdi. Bulgaristan’daki rejim değişikliği göçleri durdurmuştur. Yukarıda da 1940-1949 arasında göç hususunda belirgin bir durgunluk gözlendiğini belirtmiştik. Bu yıllar arasında bir anlamda Türkiye-Bulgaristan sınırı göçe kapalı kalmıştı. Bu yüzden büyük bir birikim meydana geldi. Normal durumda bu 10 yıllık dönemde 150-200 bin kadar göçmen gelmesi beklenebilirdi. Bu gerçekleşmeyince kendiliğinden akıp giden suyun önünde sanki bir set çekilmiş ve setin arkasında on yıllık bir birikim olmuştur. 200.000 kişilik göçmen potansiyeli, baraj suyu gibi setin
arkasında toplanmış ve 1950 yılına gelindiğinde çeşitli nedenlerle setlerizorlamaya başlamıştı.

1950 yılı içerisinde Bulgaristan’dan Türkiye’ye gelen Bulgaristan Türklerinin sayısı:

AYLAR AİLE NÜFUS

Ocak    224 816
Şubat   285 1.212
Mart    463 2.186
Nisan  588 2.387
Mayıs  296 1.274
Haziran 804 3.930
Temmuz 898 3.065
Ağustos 1.330 6.028
Eylül     1.499 7.308
Ekim    867 2.572
Kasım – –
Aralık  4979 21.407

Toplam: 12.333 52.185

1951 yılında Bulgaristan’dan Türkiye’ye gelen Bulgaristan Türklerinin sayısı:

AYLAR AİLE NÜFUS
Ocak   5073 21.325
Şubat  5538 20.237
Mart   2240 9.553
Nisan 3812 16.250
Mayıs 1668 8.008
Haziran 2098 8.646
Temmuz 1220 5.243
Ağustos 1394 5.489
Eylül      723 2.861
Ekim     886 3.455
Kasım   268 1.114
Aralık – –
Toplam : 25.118 102.208

1951 yılı için Türk konsolosluklarının verdiği giriş vizesi ise önceki yıldan daha fazladır(104.686 kişi). 1951 yılının ilk aylarında gelen göçmenlerin sayısı anlaşma esası dahilinde kalmış, günde 700-800 civarında olmuştur.
Fakat sene ile ilerleyip hasat mevsimi yaklaşınca bu miktar gittikçe ve suretle düşmüştür. Öyle ki bütün Eylül ayı içinde gelen göçmenlerin miktarı 3 bini aşmamıştır. Nihayet 1951 yılının sonlarına doğru görülen lüzum üzerine Türk Hükümeti tarafından sınırın ikinci defa kapatılma tarihi olan 8 Kasım 1951
tarihinde göç tamamıyla durmuş ve bu tarihten sonra Bulgaristan’dan Türkiye’ye göçmen gelmemiştir.29 Bu yıl içerisinde gelen göçmen miktarı 25.188 aile olmak üzere toplam 102.208 kişidir

Bulgaristan Türklerinin XX.yy’daki bu ikinci büyük kitlesel göç hareketi 1950-1951 yılları arasında gerçekleşmiş ve dönemin Bulgar yönetiminin uyguladığı “Tek bir ulusun yaratılması” siyasetine en büyük engel olarak Bulgaristan’da yaşayan en büyük azınlık olan Türkler görülmüş ve yaklaşık 200.000 Türk vatandaşı zorunlu göçe tabii tutulmuştur.

1950’DE ANTALYA’YA YERLEŞEN BULGARİSTAN TÜRKLERİ

1950’de Bulgaristan’daki Türkler Türkiye’ye göçmek zorunda kalınca, Antalya iline yerleştirilen 128 aileden 64’ü Orman Başmüdürlüğü yakınındaki boş araziye evler yapılarak iskan edildiler. Bulgaristan göçmenlerinden yerleştirildikleri yerlere göre sayıları şöyledir: Finike 21, Alanya 6, Elmalı 62, Manavgat 25, Kaş 13, Serik 64, Korkuteli ilçesine 55 Bulgaristan göçmeni Türk olmak üzere toplam 374 aile Antalya İli’nde iskan edildi. Göçmen ailelerinden 367’sine ev, 308’ine 7.445 dönüm arazi verildi. Antalya’da iskan edilen 128 ailenin 64’ü Antalya kent merkezinde, 3 aile Solak, 9 aile Güzeloba, 1 aile Çakırlar, 1 aile Kurşunlu, 1 aile Çamköy, 4 aile Alaylı, 2 aile Macun, 1 aile Kundu, 2 aile Kemerağzı, 2 aile Yeniköy, 3 aile Kovanlık, 3 aile Asikaraman, 3 aile Kızıllı, 6 aile Varsak ve 23 aile Topallı Köyü’ne yerleştirilmişti. 

Kaynak:Filiz Çolak Makalesi ve Akdeniz Haberleri Hüseyin Çimrin